Όταν διαβάζεις ένα καλό βιβλίο ζεις μέσα από τις ζωές των ηρώων του, δραπετεύεις από την καθημερινότητά σου και ανοίγεις την καρδιά σου σε συναισθήματα που έρχονται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του.
Αυτά τα συναισθήματα ένιωσα και εγώ αυτές τις ημέρες που διάβαζα το βιβλίο «Οι Αλεξανδρινες» της συγγραφέως Δέσποινα Χατζή.
Τρεις γενιές, τρεις γυναίκες, τρεις ιστορίες, περνούν μέσα από τα μάτια μας, με τα πάθη τους, τα λάθη τους, τις δύσκολες στιγμές αλλά και τις όμορφες στιγμές τους!
Όλα αρχίζουν και όλα τελειώνουν στην επιβλητική Αλεξάνδρεια , στην καβαφική πόλη του μεγάλου μας Ποιητή, από το 1905 στο 1995.
Από την Ουρανία, στην Αικατερίνη και στην Κλειώ.
Ένας ισχυρός δεσμός τριών γυναικών, μία αλυσίδα πόνου που όμως σταμάτησε στην δεύτερη γενιά, σαν να εισακούστηκε η ευχή της δεύτερης γυναίκας να μην πονέσει το παιδί της όσο εκείνη και η μητέρα της.
Στην Αλεξάνδρεια του 1905 δύο ορφανά παιδιά ο Αγαμέμνονας και η Ουρανία, βρίσκονται υπό την κηδεμονία του αγαπημένου τους Θείου Ελευθερίου, που τους στάθηκε ως δεύτερος πατέρας σε όλα, σε εκδήλωση αγάπης και στοργής, σε μέριμνα εκπαίδευσης αλλά και ενίσχυση επαγγελματικής σταδιοδρομίας, με τρόπο διακριτικό αλλά συνάμα ισχυρό και καθιστικό για την μετέπειτα πορεία των δυο αδελφών.
Ο Αγαμέμνονας μόλις ανδρώθηκε, άρχισε να ονειρεύεται και να σχεδιάζει την επαγγελματική του ταυτότητα στην ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας αλλά και το άνοιγμα του στις ξένες αγορές. Έτσι ξεκίνησε να κάνει γνωριμίες, να κάνει ταξίδια και να αντλεί πληροφορίες για την καπνοβιομηχανία που ήθελε να ιδρύσει μαζί με τον συνεταίρο και φίλο του Νώντα. Είχε όνειρα για κάτι ιδιαίτερο και όχι συνηθισμένο.
Στο ενδιάμεσο ο έρωτας εμφανίστηκε, απρόσκλητος μα καταλυτικός και καλοδεχούμενος.
Η Σμυρνιά Αναστασία, με τα νάζια και τον αυθορμητισμό της, αποδείχτηκε ο άνθρωπος της ζωής του και μαζί της μεγάλωσε την οικογένεια του, όχι σε παιδιά αλλά σε άνθρωπος, σε συγγενείς, σε φίλους.
Η Ουρανία, επαναστάτρια από παιδί, με φεμινιστικές ιδέες, με μια άρνηση να συμβιβαστεί με τα πρέπει των άλλων και με μια δυναμική -μα ταυτόχρονα σχεδόν αόρατη- ιδιοσυγκρασία.
Ερωτεύτηκε τον Σαμί, όμως δεν μπορούσε να ακολουθήσει την καρδιά της γιατί τα καταπιεστικά έθιμα και ήθη των μουσουλμάνων έρχονταν σε αντίθεση με τον ελεύθερο χαρακτήρα της και την θέληση να ζει με τα θέλω. Έτσι η λογική συνέστησε να προχωρήσει παρόλο που η καρδιά πρόσταζε να μείνει…
Κι έτσι έφυγε, μετα από αρκετά χρόνια στην μοναξιά η ζωή της έφερε μπροστά στο πεπρωμένο της τον Γιώργο, έναν αλλοπρόσαλλο χαρακτήρα, που πίσω από Χριστιανικά ιδεώδη έκρυβε κάθε αμαρτωλή του πράξη.
Τρία παιδιά ήταν οι καρποί αυτού του γάμου, αυτά της έδιναν δύναμη. Όμως η Αλεξάνδρεια βάραινε την ψυχή της, η σκιά του πόνου έβρισκε πιο συχνά απάγκιο στην ψυχή της και η απόφαση ήρθε μετά από πολλή σκέψη. Θα έκανε μια νέα αρχή, όμως το πρώτο της παιδί η Αικατερίνη, δεν μπορούσε να τη ακολουθήσει, είχε μεγαλώσει πλέον, 14 χρόνων, και η επιθυμία της ήταν να μείνει εκεί με την θεία και τον θείο της. Κάτι που και οι ίδιοι δέχτηκαν με χαρά και με μεγάλη ανακούφιση αφού την έβλεπαν σαν κόρη τους, κι ο θείος της Αγαμέμνονας, της είχε ιδιαίτερη αδυναμία.
Έτσι κι έγινε! Και ο κύκλος των ίδιων γεγονότων, ακολούθησε κι αυτή την γενιά, με τον θείο να παίρνει υπό την προστασία του την ανιψιά του.
Η Ουρανία εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα με τα δύο της δίδυμά παιδιά. Ο πόλεμος του 1940, την δυσκόλεψε, την λύγισε, όμως δεν την έσπασε.
Η Αικατερίνη έμενε πίσω στην Αλεξάνδρεια, με πολλές διακυμάνσεις της ψυχολογίας της, άλλοτε χαρούμενη, άλλοτε λυπημένη, άλλοτε πίστευε ότι έπρεπε να είχε πάει μαζί με τη μητέρα της στην Αθήνα και άλλοτε ευγνωμονούσε την τύχη που δεν το είχε κάνει.
Και μεγαλώνοντας ήρθε και ο έρωτας ένας ξαφνικός έρωτας, που την έκανε να δει όλα τα πράγματα πολύ διαφορετικά και να ελπίζει σε πολύ όμορφες μέρες. Και κάπου εκεί δημιουργείται η μεγάλη αναστάτωση του Β'παγκόσμιου πολέμου οπου όλα αλλάζουν…
Και έτσι ερχόμαστε στο 1995 όπου όλα έχουν καταλαγιάσει και όπου η Κλειώ μετά από κάποιες αποτυχημένες σχέσεις και δύσκολες στιγμές, αποφασίζει να πάει στην Αλεξάνδρεια, εκεί όπου ο Φάμπιο, μία τυχαία της γνωριμία στην Ιταλία πριν χρόνια, της είχε υποσχεθεί πως θα μπορούσε να τη βοηθήσει να εκπαιδευτεί σαν αρχαιολόγος και να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Ήταν ο άνθρωπος που την έφερε αντιμέτωπη από το πρώτο κιόλας λεπτό με τον ίδιο της τον εαυτό με τις ατέλειες της με τον δύσκολο εγωκεντρισμό που μπορεί να εμφανιζόταν σε ανύποπτο στιγμές.
Η σχέση της με τον Φάμπιο υπήρξε καθοριστική για την διαμόρφωση του χαρακτήρα της, για τη εξέλιξη της ως άνθρωπο, για την ανθεκτικότητα της στις δυσκολίες της ζωής αλλά και στον χειρισμό κάθε ευτυχισμένης μέρες, με αυτοπειθαρχία.
Ο Φάμπιο, ένας απόλυτα συνειδητοποιημένος άντρας, είχε ιχνηλατήσει στα μονοπάτια της ψυχής, είχε βουτήξει στα βαθιά νερά της ανθρώπινης ψυχολογίας και μπορούσε έτσι να διακρίνει κάθε συμπεριφορά και τι κρύβεται πίσω από λέξεις που λέγονται…
Αυτό για την Κλειώ ήταν μία πρόκληση, ένα μάθημα… αφού τόσα χρόνια είχε μάθει αλλιώς και έτσι αυτή η απότομη και απόλυτη συμπεριφορά του στην αρχή την προβλημάτισε.
Με την Κλειώ κλείνει ένας μεγάλος κύκλος, με ένα τέλος λυτρωτικό για όλους τους πρωταγωνιστές του βιβλίου.
Η Αλεξάνδρεια της Μπελ Επόκ, της Αγγλικής Κατοχής και της Αραβικής διεκδίκησης, των Ευρωπαίων και κυρίως της Ελληνικής παροικίας, των εστέτ, των μποέμ, των εμπόρων, των δικηγόρων, των επιχειρηματιών, των πολιτικών, των διανοουμένων, αλλά και των αραπομαχαλάδων και των χαμαιτυπείων, του πλούτου και της φτώχειας. Το βιβλίο αναδεικνύεται σε πανόραμα και χρονικό του Ελληνισμού της Αλεξάνδρειας τον καιρό της ακμής ενώ τα σύννεφα πυκνώνουν.
Η Αλεξάνδρεια υπήρξε κέντρο πολιτισμού, πόλος έλξης διαφόρων πολιτισμών, και όλα αυτά με μικρές αλλά πολύ εύστοχες αναφορές παρουσιάζονται με απόλυτη μαεστρία στις Αλεξανδρινές, σ'αυτό το εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα, όπου δεν κουράζει καθόλου τον αναγνώστη, παρόλο που είναι ένα πολυσέλιδο βιβλίο κι αυτό είναι σπάνιο γι’αυτό και αξίζουν συγχαρητήρια στην συγγραφέα.
Σκιαγραφεί κάθε χαρακτήρα και κατάσταση με επιδεξιότητα.
Άντρες που γίνονται θυσία για την οικογένεια τους, γυναίκες που στηρίζουν τον άντρα τους παραμερίζοντας τις δικές τους ανάγκες για το γενικό καλό της οικογένειας, ανθρώπους που κάνουν το καλό μόνο για την δόξα του ονόματος τους κι όχι γιατι το αισθάνονται, φιλίες που παραμένουν ζωντανές παρά τα ενδιάμεσα δύσκολα που μπορεί να μεσολάβησαν, γυναίκες που έχουν βαλτώσει λόγω της ιδιόρρυθμης ιδιοσυγκρασίας τους αφού ποτέ δεν τόλμησαν το παραπάνω και πολλά άλλα.
Αυτό το βιβλίο είναι ένα μάθημα, είναι ένα βιβλίο που σου προσφέρει απλόχερα πολλά μηνύματα ζωής, αρκεί να τα παρατηρήσεις μέσα από τις λέξεις.
Ανάμεσα σε δύο πολέμους, τον Α' και Β' Παγκόσμιο, διαδραματίζονται άπειρα γεγονότα.
Μια καθοριστική στιγμή το 1942, ένα κρυμμένο γράμμα, αλλάζουν την ιστορία.
Η Κλειώ πάντα ήθελε να πάει στην γενέτειρα της, όμως ποτέ δεν ήξερε πως η ζωή θα την προσκαλούσε μόνη της, χωρίς να το επιδιώξει.
Φαίνεται πως κάποια πράγματα γίνονται για να κλείσουν οριστικά κάποιοι ανοιχτού κύκλοι και η Κλειώ ήταν το μέσο για να κλείσουν κάποιες…. Ξεχασμένες υποθέσεις.
Μόλις άγγιξε το Αλεξανδρινό χώμα ένιωσε η καρδιά της να εναρμονίζεται με αυτόν τον τόπο και έτσι ένιωσε μια ηρεμία. Από κει και πέρα ολόκληρη η ζωή της άλλαξε, όλα άρχισαν να ευθυγραμμίζονται στον άλλοτε στραβό δρόμο που οι συγκυρίες της ζωής την είχαν οδηγήσει.
Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις να ταυτίζεσαι με τις ήρωες του βιβλίου, σου προκαλούν συναισθήματα, σε κάνουν μέρος της πλοκής.
Προσωπικά βρήκα πολλά σημεία κοινά με την ζωή μου, με άγγιξε βαθύτατα σαν ιστορία, μία δεμένη πλοκή, με εναλλαγές κεφαλαίων από το παρελθόν στο παρόν, που όμως δεν σε μπερδεύει καθόλου, το αντίθετο, σε ξεμπερδευει!
Σημαντικό είναι ότι θίγονται πολλά κοινωνικά ζητήματα, ψυχικές νόσοι όπως η κατάθλιψη, με αναφορά στην Βιέννη, όπου την εποχή εκείνη ξεκινούσε η φροϋδική επιρροή και όχι μόνο, οι συμβατικοί γάμοι, η ζωή των μουσουλμάνων και η ελευθερία να έχουν πολλές γυναίκες, το άγριο έθιμο της Κλειτοριδεκτομής, η ζωή των ατόμων με ειδικές ανάγκες, η άμβλωση.
Κλείνοντας αυτό το βιβλίο νιώθεις πως έχεις ταξιδέψει σε τόσες πόλεις, γιατί όντως είναι ένα «πολυταξιδεμένο» βιβλίο.
Ελλάδα, Ιταλία, Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Βιέννη, Αγγλία. Ένα μείγμα πολιτισμών και διαφορετικών συνηθειών έρχεται να ενσωματωθεί σε ένα άρτια δεμένο ιστορικό μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστει από κάθε αναγνώστη.
Μια περιπέτεια στην εύφορη γη της Αλεξάνδρειας, στα γραφικά σοκάκια της Αθήνας, στους πολυτελείς διαδρόμους της Ιταλίας.
Ένα μείγμα ρομαντισμού και έρωτα, μία γλυκόπικρη γεύση όπως άλλωστε είναι και η ίδια η ζωή! Αυτό είναι το αναγνωστικό ταξίδι στην Νειλοχώρα, μέσα από την γραφή της Δέσποινας Χατζή.
Μετά την ανάγνωση του θα αναθεωρήσετε για πολλά πράγματα και ίσως δείτε και κάπου ανάμεσα στο βιβλίο και τον εαυτό σας, μέσα από συμπεριφορές, χαρακτήρες και ζωές…
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.
© Νάντια Βαβάση 28/5/19
